जवाहरलाल नेहरू यांची माहिती | Pandit jawaharlal Nehru Information In Marathi

Pandit jawaharlal Nehru Information In Marathi- पंडित जवाहरलाल नेहरू हे भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याचे प्रमुख नेते आणि भारताचे पहिले पंतप्रधान होते. त्यांचे जीवन, विचार, आणि कार्य आधुनिक भारताच्या घडणीत महत्त्वाचे ठरले. ते आधुनिक भारताचे शिल्पकार मानले जातात. त्यांच्या कार्यामुळे भारताचा औद्योगिकीकरण, समाजवाद, आणि धर्मनिरपेक्षता यावर आधारित एक मजबूत पायाभूत रचना उभी राहिली. सविस्तर माहिती जाणून घेऊया…

पंडित नेहरूंना भारतीय मुलांबद्दल विशेष प्रेम होते, आणि त्यामुळेच त्यांना “चाचा नेहरू” म्हणून ओळखले जाते. त्यांच्या जयंतीला, १४ नोव्हेंबर, बाल दिन म्हणून साजरा केला जातो, हा देखील त्यांच्या सन्मानाचा एक भाग आहे.

घटक	माहिती
पूर्ण नाव	जवाहरलाल मोतीलाल नेहरू
जन्म तारीख	१४ नोव्हेंबर १८८९
जन्मस्थान	इलाहाबाद, उत्तर प्रदेश, भारत
वडीलांचे नाव	मोतीलाल नेहरू
आईचे नाव	स्वरूपराणी नेहरू
शिक्षण	हाररो स्कूल, केंब्रिज विद्यापीठ, इंग्लंड
पत्नीचे नाव	कमला नेहरू
मुलीचे नाव	इंदिरा गांधी
राजकीय पक्ष	भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस (Congress)
पहिली भूमिका	भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यात नेते आणि स्वराज चळवळीतील कार्यकर्ते
महत्त्वाचे पद	भारताचे पहिले पंतप्रधान (१९४७-१९६४)
सुरुवात	स्वातंत्र्यलढ्यात सहभाग आणि १९२९ साली काँग्रेसचे अध्यक्ष
स्वातंत्र्यानंतरची भूमिका	आधुनिक भारताचे शिल्पकार, भारताच्या औद्योगिकीकरणासाठी योगदान
मुख्य धोरणे	पंचवार्षिक योजना, औद्योगिकीकरण, समाजवाद, धर्मनिरपेक्षता
साहित्य कार्य	‘डिस्कव्हरी ऑफ इंडिया’, ‘ग्लिम्प्सेस ऑफ वर्ल्ड हिस्टरी’
पुरस्कार व सन्मान	भारतरत्न (१९५५)
मृत्यू	२७ मे १९६४
मृत्यूचे ठिकाण	नवी दिल्ली, भारत

Pandit jawaharlal Nehru Information In Marathi | पंडित जवाहरलाल नेहरू यांची पूर्ण माहिती | Pandit Jawaharlal Nehru Essay

पंडित जवाहरलाल नेहरू हे भारतीय स्वातंत्र्यलढ्याचे एक महत्त्वाचे नेते आणि स्वतंत्र भारताचे पहिले पंतप्रधान होते. त्यांचा जन्म १४ नोव्हेंबर १८८९ रोजी उत्तर प्रदेशातील इलाहाबाद (आताचे प्रयागराज) येथे एका श्रीमंत आणि प्रतिष्ठित कुटुंबात झाला. त्यांचे वडील मोतीलाल नेहरू हे एक प्रसिद्ध वकील होते, आणि त्यांची आई स्वरूपराणी नेहरू होत्या.

नेहरूंचे प्रारंभिक शिक्षण भारतात झाले, त्यानंतर ते इंग्लंडमधील हाररो शाळा आणि केंब्रिज विद्यापीठ येथे उच्च शिक्षणासाठी गेले. त्यानंतर त्यांनी इनर टेम्पल, लंडन येथे कायद्याचे शिक्षण घेतले. इंग्लंडमध्ये असताना त्यांच्यावर पाश्चात्त्य विचारांचा प्रभाव पडला, पण भारतात परतल्यानंतर त्यांचा झुकाव भारतीय संस्कृती आणि स्वातंत्र्यलढ्याकडे वाढला.

पंडित जवाहरलाल नेहरू यांचे स्वातंत्र्यलढ्यातील योगदान

नेहरूंनी भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेसमध्ये प्रवेश केला आणि महात्मा गांधी यांच्या असहकार चळवळीत सहभागी झाले. ते अनेक आंदोलने आणि सत्याग्रहामध्ये सहभागी झाले आणि यासाठी अनेक वेळा त्यांना तुरुंगवास भोगावा लागला. १९२९ मध्ये लाहोर काँग्रेस अधिवेशनात, त्यांनी पूर्ण स्वराज्य ही घोषणा केली.

नेहरूंची प्रमुख भूमिका भारत छोडो आंदोलनात (१९४२) होती, ज्यामुळे त्यांना अनेकदा ब्रिटिशांनी अटक केली. त्यांच्या विचारांमध्ये समाजवाद, धर्मनिरपेक्षता, आणि वैज्ञानिक दृष्टिकोन यांचा समावेश होता.

पंडित जवाहरलाल नेहरू स्वतंत्र भारताचे पहिले पंतप्रधान

भारताला १५ ऑगस्ट १९४७ रोजी स्वातंत्र्य मिळाल्यानंतर पंडित जवाहरलाल नेहरू हे स्वतंत्र भारताचे पहिले पंतप्रधान झाले. त्यांनी भारताच्या विकासासाठी पंचवार्षिक योजना लागू केल्या आणि औद्योगिकीकरणाला गती दिली. त्यांनी निरपेक्षतावाद (Non-alignment) या परराष्ट्र धोरणाचा स्वीकार केला, ज्यामुळे भारताने कोणत्याही आंतरराष्ट्रीय सामर्थ्याशी जोडले जाण्याऐवजी स्वतःचे स्वतंत्र स्थान राखले.

महत्त्वाचे योगदान

• आर्थिक धोरण: पंचवार्षिक योजना, औद्योगिकीकरण, आणि जलसंपत्ती व्यवस्थापनासाठी मोठ्या प्रकल्पांची उभारणी केली.
• शिक्षण: IIT, IIM, आणि AIIMS यांसारख्या शैक्षणिक संस्थांची स्थापना.
• वैज्ञानिक प्रगती: अणुशक्ती आणि अंतराळ संशोधनाच्या क्षेत्रात त्यांनी महत्त्वपूर्ण पाऊल टाकले.
• धर्मनिरपेक्षता: नेहरूंनी धर्मनिरपेक्षतेवर आधारित एक मजबूत राजकीय व्यवस्था निर्माण केली, ज्यामुळे भारतात सर्व धर्मांना समान अधिकार मिळाले.

साहित्यिक योगदान

पंडित नेहरू हे एक उत्तम लेखक होते. त्यांची काही प्रसिद्ध पुस्तके:

• “डिस्कव्हरी ऑफ इंडिया” (भारत एक शोध) – भारताच्या इतिहासावर आधारित.
• “ग्लिम्प्सेस ऑफ वर्ल्ड हिस्टरी” (जागतिक इतिहासाचा धावता आढावा) – जागतिक इतिहासाचे विवेचन.
• “लेटर्स फ्रॉम अ फादर टू हिज डॉटर” (पित्याने मुलीला लिहिलेली पत्रे) – इंदिरा गांधीला लिहिलेली पत्रे, ज्यात त्यांनी जीवनाचे महत्त्वाचे तत्त्वज्ञान मांडले.

पुरस्कार आणि सन्मान

पंडित जवाहरलाल नेहरू यांना त्यांच्या जीवनकाळात आणि त्यांच्या कार्याच्या स्मरणार्थ विविध पुरस्कार आणि सन्मान मिळाले. त्यांची योगदान फक्त भारतासाठीच नव्हे तर जागतिक पातळीवरही मानली गेली. खाली त्यांच्या महत्त्वाच्या पुरस्कार आणि सन्मानांची माहिती दिली आहे:

• भारत रत्न (१९५५) – पंडित जवाहरलाल नेहरू यांना १९५५ मध्ये भारताचा सर्वोच्च नागरी सन्मान भारत रत्न देण्यात आला. हा पुरस्कार त्यांच्या भारतीय स्वातंत्र्यलढ्यातील आणि स्वतंत्र भारताच्या घडणीत असलेल्या महत्त्वपूर्ण योगदानाबद्दल दिला गेला.
• झवाहरलाल नेहरू पुरस्कार (उत्कृष्ट आंतरराष्ट्रीय योगदानासाठी) – त्यांच्याच नावाने स्थापन करण्यात आलेला हा पुरस्कार आहे, जो आंतरराष्ट्रीय स्तरावर शांतता आणि सद्भावनेसाठी काम करणाऱ्या व्यक्तींना दिला जातो.पंडित नेहरूंच्या विचारसरणीला आणि त्यांच्या आंतरराष्ट्रीय योगदानाला जगभरात मान्यता मिळाली.
• आंतरराष्ट्रीय स्तरावर विविध संस्था आणि सरकारांनी त्यांना मानाचा दर्जा दिला आणि त्यांच्या कार्याचे कौतुक केले.
• नेहरूंच्या कार्यामुळे त्यांना भारतात आणि परदेशात अनेक प्रशंसा मिळाली, ज्यांनी आधुनिक भारताच्या विकासाला चालना दिली.Pandit jawaharlal Nehru Information In Marathi

मृत्यू

पंडित जवाहरलाल नेहरू यांचे निधन २७ मे १९६४ रोजी नवी दिल्ली येथे झाले. त्यांच्या मृत्यूचे कारण हृदयविकाराचा तीव्र झटका (heart attack) होते. त्या वेळेस ते ७४ वर्षांचे होते.

नेहरूंच्या निधनाने भारताच्या राजकारणात आणि समाजात मोठी पोकळी निर्माण झाली. स्वतंत्र भारताचे पहिले पंतप्रधान आणि राष्ट्रनिर्माते म्हणून त्यांचे योगदान महत्त्वाचे होते. त्यांच्या मृत्यूमुळे संपूर्ण देशात शोककळा पसरली, आणि त्यांचा अंत्यसंस्कार राजकीय आणि सामाजिक नेत्यांच्या उपस्थितीत संपन्न झाला.

नेहरूंचे निधन केवळ भारतासाठीच नव्हे, तर जगासाठीही एक मोठी हानी होती, कारण ते जागतिक पातळीवरील एक महान नेता आणि निरपेक्षतावाद (Non-alignment) या आंतरराष्ट्रीय चळवळीचे प्रवर्तक होते. त्यांच्या निधनानंतरही त्यांचे विचार आणि योगदान भारतीय राजकारण आणि समाजासाठी प्रेरणादायी राहिले.

पंडित जवाहरलाल नेहरू हे आधुनिक भारताचे शिल्पकार मानले जातात. त्यांनी भारताला एक प्रगत, विज्ञाननिष्ठ, आणि धर्मनिरपेक्ष राष्ट्र म्हणून घडवण्यासाठीसंपूर्ण जीवन समर्पित केले. त्यांच्या नेतृत्वाने भारताला स्थिरता, शैक्षणिक विकास, आणि जागतिक स्तरावर एक महत्त्वाचे स्थान मिळवून दिले. तर आपल्या लेखात आपण Pandit jawaharlal Nehru Information In Marathi  माहिती समाविष्ट केलेली आहे. ही माहिती तुम्हाला नक्कीच उपयुक्त ठरेल. तसेच भाषण, निबंध, आणि इतर गोष्टी साठी महत्व पूर्ण अशी ही माहिती आहे. तुम्ही ही माहिती नक्कीच वाचा. आणि आवडल्यास तुमच्या मित्रमैंत्रीणा पाठवा. तसेच तुमच्या शालेय जीवनात हा निबंध लिहिताना हा निबंध, लेख नक्कीच उपयोगी पडेल.

अश्याच छान छान निबंध लेखनासाठी आमच्या lekhmarathi.com या वेबसाइट ला भेट द्या….