Demand Draft Information in Marathi | डिमांड ड्राफ्ट म्हणजे?

Demand Draft Information in Marathi – आजच्या लेखामध्ये आपण डिमांड ड्राफ्ट म्हणजे काय याबद्दल माहिती जाणून घेणार आहोत. बरेच जणांना दीदी हा शब्द माहिती आहे परंतु डीडी म्हणजे काय हे पूर्णतः माहीत नसल्यामुळे त्यांना बऱ्याच अडचणी येतात त्यामुळे आपण डीडी म्हणजे काय व त्याचा वापर कसा केला जातो याबद्दल सविस्तर माहिती या लेखांमध्ये जाणून घेणार आहोत ही माहिती तुम्हाला नक्कीच उपयोगी पडेल व भविष्यात कोणतेही व्यवहार करताना तुम्हाला कसलेही अडचण येणार नाही तर आपण ह्या लेखांमध्ये डिमांड ड्राफ्ट म्हणजे काय व त्यासोबत डिमांड ड्राफ्ट कसे तयार करायचे ते कसे काम करतात त्याचे प्रकार किती ते कॅन्सल कसे करता येते याबद्दल सविस्तर माहिती जाणून घेणार आहोत चला तर बघूया डिमांड ड्राफ्ट विषयी पूर्ण माहिती.

Table of Contents

Demand Draft Information in Marathi | Demand Draft Meaning in Marathi |डिमांड ड्राफ्ट म्हणजे?

Demand Draft Information in Marathi

DD चा फूल फॉर्म – डिमांड ड्राफ्ट (Demand Draft) असा आहे. मराठीत याला (मागणी मसुदा) असे म्हणतात.
डिमांड ड्राफ्ट मोठ्या रकमेच्या आणि सुरक्षित व्यवहारांसाठी एक महत्त्वाचे साधन मानले जाते.

डिमांड ड्राफ्ट (Demand Draft) म्हणजे बँकेकडून जारी करण्यात आलेला एक प्री-पेड साधन आहे, ज्याद्वारे एका व्यक्तीकडून दुसऱ्या व्यक्तीला किंवा संस्थेला एक विशिष्ट रक्कम निश्चितपणे दिली जाते. हे सुरक्षित पेमेंट साधन आहे जे रोखीच्या व्यवहारांसाठी सुरक्षित पर्याय म्हणून वापरले जाते. डिमांड ड्राफ्ट बँकद्वारे जारी केला जातो आणि त्यात पेमेंटची हमी असते, कारण बँक आधीच ती रक्कम काढून घेते आणि त्यानंतरच ड्राफ्ट जारी करते.

डिमांड ड्राफ्ट (Demand Draft) कसे तयार करावे?

डिमांड ड्राफ्ट (DD) तयार करण्यासाठी दोन पद्धती आहेत: ऑनलाइन आणि ऑफलाइन.
खाली प्रत्येक पद्धतीची सविस्तर माहिती दिली आहे:

ऑनलाइन पद्धत:
अधिकांश बँका ऑनलाइन डिमांड ड्राफ्ट जारी करण्याची सुविधा देतात. यासाठी नेट बँकिंग खाते आवश्यक आहे.

  1. नेट बँकिंग खात्यात लॉगिन करा:
    • तुमच्या बँकेच्या नेट बँकिंग पोर्टलवर लॉगिन करा.
  2. फंड ट्रान्सफर / डिमांड ड्राफ्ट ऑप्शन निवडा:
    • फंड ट्रान्सफर किंवा संबंधित पर्यायाच्या अंतर्गत ‘डिमांड ड्राफ्ट’ निवडा.
  3. माहिती भरा:
    • रक्कम (Amount) भरा.
    • प्राप्तकर्ता (Beneficiary) किंवा ड्राफ्ट कोणी घेणार याचे नाव आणि पत्ता भरा.
    • कोणत्या शाखेमध्ये डिमांड ड्राफ्ट सादर करायचा आहे, ते निवडा.
  4. पेमेंट पद्धती निवडा:
    • तुमच्या खात्यातून रक्कम काढली जाईल. त्यासाठी खाते निवडा आणि शुल्क (fees) तपासा.
  5. ड्राफ्ट वितरण पर्याय:
    • बँकेकडून ड्राफ्ट वितरित करावा किंवा तो बँकेच्या शाखेतून घ्यावा हे निवडा.
  6. कन्फर्म करा:
    • सर्व माहिती तपासा आणि सबमिट करा.
    • यानंतर तुम्हाला रसीद मिळेल आणि डिमांड ड्राफ्ट तयार होईल.

ऑनलाइन पद्धतीची फायदेमंद बाजू घ्या :

  • या पद्धतीने तुमचा वेळ वाचतो.
  • ट्रॅकिंग सोपे होते.
  • ऑनलाइन पेमेंटसाठी कमी वेळेत प्रक्रिया होते.

2. ऑफलाइन पद्धत:

ऑफलाइन पद्धतीने डिमांड ड्राफ्ट तयार करण्याचे टप्पे:

  1. बँकेत जा:
    • तुमच्या जवळच्या बँक शाखेत जा.
  2. डिमांड ड्राफ्ट अर्ज मिळवा:
    • बँककडून डिमांड ड्राफ्ट अर्ज मिळवा. काही बँकांमध्ये DD फॉर्म काउंटरवर दिला जातो.
  3. अर्ज भरा:
    • अर्जामध्ये आवश्यक तपशील भरा:
      • ड्राफ्ट रक्कम (Amount).
      • प्राप्तकर्त्याचे नाव (Beneficiary).
      • प्राप्तकर्त्याचा पत्ता.
      • कोणत्या शाखेत ड्राफ्ट जारी करायचा ते निवडा.
  4. रक्कम भरा:
    • ड्राफ्टच्या रकमेपेक्षा थोडी जास्त रक्कम भरा, ज्यात बँक फीचा समावेश असेल.
  5. अर्ज सादर करा:
    • अर्ज भरून बँक अधिकाऱ्याला सादर करा.
  6. रसीद मिळवा:
    • प्रक्रिया पूर्ण झाल्यानंतर बँक आपल्याला रसीद देईल, आणि ड्राफ्ट तयार होईल.

ऑफलाइन पद्धतीची फायदेमंद बाजू:

  • अश्या व्यक्तींसाठी उपयुक्त आहे ज्यांच्याकडे नेट बँकिंग सुविधा नाही.
  • प्रक्रिया समजून घेणे सोपे असते.

डिमांड ड्राफ्ट जारी करण्यासाठी ऑनलाइन पद्धत अधिक सोयीची आणि जलद असते, तर ऑफलाइन पद्धत बँकेत प्रत्यक्ष हजर राहून पूर्ण करता येते. दोन्ही पद्धतीत बँकेकडून शुल्क आकारले जाते.

डिमांड ड्राफ्टचे काम काय आहे

डिमांड ड्राफ्ट हा बँकेकडून जारी केलेला एक प्रकारचा प्री-पेड इंस्ट्रुमेंट असतो, जो सुरक्षित आणि खात्रीशीर पेमेंट साधन मानला जातो. हे पेमेंट साधन खात्यातील रकमेवर आधारित असते, आणि बँकेकडून ते निश्चित व्यक्तीस (प्राप्तकर्ता) दिले जाते. डिमांड ड्राफ्ट कशाप्रकारे काम करतो, हे खालीलप्रमाणे समजून घेता येईल:

1. ड्राफ्ट जारी करणारे (Remitter):

  • डिमांड ड्राफ्ट जारी करण्यासाठी व्यक्ती (Remitter) त्याच्या बँकेत जाऊन डिमांड ड्राफ्टसाठी अर्ज करतो.
  • त्याने रक्कम भरल्यावर बँक त्या रकमेचा डिमांड ड्राफ्ट तयार करते.
  • डिमांड ड्राफ्ट जारी करताना बँक संबंधित शुल्क घेते.

2. ड्राफ्ट जारी करणे:

  • बँक संबंधित रकमेच्या बदल्यात डिमांड ड्राफ्ट तयार करते.
  • हा ड्राफ्ट संबंधित व्यक्ती किंवा कंपनीच्या नावावर (प्राप्तकर्ता) दिला जातो.
  • डिमांड ड्राफ्ट जारी झाल्यावर त्यात दिलेली रक्कम आधीच बँकेकडे असते, त्यामुळे पेमेंट मिळण्याची पूर्ण खात्री असते.

3. प्राप्तकर्ता (Beneficiary):

  • प्राप्तकर्ता हा डिमांड ड्राफ्ट घेऊन त्याच्या बँकेत जमा करतो.
  • प्राप्तकर्त्याची बँक, डिमांड ड्राफ्ट जारी केलेल्या बँकेकडे (ज्याने DD जारी केला) पैसे मागते.
  • एकदा DD क्लीयर झाला की, प्राप्तकर्ता त्याच्या खात्यातून पैसे काढू शकतो.

4. क्लिअरिंग प्रक्रिया:

  • डिमांड ड्राफ्ट जारी केलेली बँक प्राप्तकर्त्याच्या बँकेला DD ची क्लिअरिंग प्रक्रिया पूर्ण करून पैसे देते.
  • यासाठी काही काळ लागू शकतो, जसे की 1-2 दिवस किंवा त्या बँकेच्या धोरणानुसार.

5. धोका कमी:

  • डिमांड ड्राफ्टमध्ये चेकच्या तुलनेत पेमेंटचे धोके कमी असतात. कारण हा प्री-पेड असतो म्हणजेच पैसे आधीच भरले जातात.
  • चेकसारखे बाऊन्स होण्याचे किंवा अपयशी होण्याचे धोके नसतात, कारण डिमांड ड्राफ्ट जारी करण्यापूर्वी रक्कम बँकेकडे असते.

6. प्रवासी किंवा मोठ्या रकमेची देवाणघेवाण:

  • डिमांड ड्राफ्ट मोठ्या रकमेच्या सुरक्षित ट्रान्सफरसाठी आणि प्रवासादरम्यान मोठ्या रकमेची देवाणघेवाण करण्यासाठी वापरला जातो.
  • व्यापार, शैक्षणिक शुल्क, सरकारी पेमेंट इत्यादीसाठी डिमांड ड्राफ्ट वापरला जातो.

डिमांड ड्राफ्टचे फायदे व तोटे

  • सुरक्षितता: चेक बाऊन्स होण्याचा धोका टाळतो कारण रक्कम आधीच भरलेली असते.
  • विश्वासार्हता: व्यवसायिक व्यवहारांमध्ये मोठ्या रकमेच्या ट्रान्सफरसाठी अधिक सुरक्षित पर्याय आहे.
  • सर्वव्यापी स्वीकृती: विविध बँकांमध्ये आणि देशांत डिमांड ड्राफ्ट स्वीकारला जातो.

तोटे:

  • काही ठराविक शुल्क आकारले जाते.
  • क्लीअरिंग प्रक्रिया पूर्ण होण्यासाठी काही वेळ लागू शकतो.

डिमांड ड्राफ्ट हा विशिष्ट उद्देशासाठी रक्कम सुरक्षितपणे हस्तांतरित करण्यासाठी प्रभावी साधन आहे.

डिमांड ड्राफ्ट चे किती प्रकार आहेत

डिमांड ड्राफ्ट (Demand Draft) चे मुख्यतः दोन प्रकार आहेत:

1. साइट डिमांड ड्राफ्ट (Sight Demand Draft):

  • साइट डिमांड ड्राफ्ट ही सर्वात सामान्य प्रकारची डिमांड ड्राफ्ट असते.
  • हे ड्राफ्ट जारी केल्यानंतर प्राप्तकर्ता (Beneficiary) ते ताबडतोब कोणत्याही बँकेत सादर करून पैसे मिळवू शकतो.
  • हे तत्काळ देयकाचे साधन म्हणून ओळखले जाते.

2. टाइम डिमांड ड्राफ्ट (Time Demand Draft):

  • टाइम डिमांड ड्राफ्ट म्हणजे ठराविक कालावधीच्या नंतरच देय होणारा ड्राफ्ट.
  • प्राप्तकर्ता या प्रकारच्या ड्राफ्टसाठी ठराविक कालावधीनंतर पैसे मिळवू शकतो.
  • हा प्रकार काही विशिष्ट आर्थिक व्यवहारांमध्ये किंवा वेळेच्या बंधनात पैसे देण्यासाठी वापरला जातो.

डिमांड ड्राफ्ट आणि चेकमध्ये काय फरक आहे ?

तपशीलचेक (Cheque)डिमांड ड्राफ्ट (Demand Draft)
जारी करणारा
चेक खातेधारकाद्वारे जारी केला जातो.

डिमांड ड्राफ्ट बँकेकडूनच जारी केला जातो.
पेमेंटची हमीचेकमध्ये पेमेंटची हमी नसते, कारण ते बाऊन्स होऊ शकते.डिमांड ड्राफ्टमध्ये पेमेंटची हमी असते, कारण बँक आधीच रक्कम जमा करून ड्राफ्ट जारी करते.
काढलेले खातेचेकमध्ये पेमेंट काढणाऱ्याचे खाते वापरले जाते.डिमांड ड्राफ्ट बँकेच्या खात्यातून काढला जातो.
धोकाचेक बाऊन्स होण्याची शक्यता असते.डिमांड ड्राफ्ट बाऊन्स होण्याचा धोका नाही.
सुरक्षितताचेक तुलनेने कमी सुरक्षित मानला जातो.डिमांड ड्राफ्ट अधिक सुरक्षित आहे, कारण तो निश्चित प्राप्तकर्त्यालाच दिला जातो.
फी आकारणीचेकवर कोणतीही शुल्क नाही (फक्त विशेष सेवांवर शुल्क लागू असू शकते).डिमांड ड्राफ्ट जारी करण्यासाठी बँक शुल्क आकारते.
व्यवहाराचा प्रकारसामान्यत: व्यक्तिगत व्यवहारांसाठी वापरला जातो.मोठ्या रकमेच्या व्यवहारांसाठी आणि सुरक्षित व्यवहारांसाठी वापरला जातो.


थोडक्यात: चेक हे खातेधारकाद्वारे जारी केले जाते आणि बाऊन्स होण्याची शक्यता असते.
डिमांड ड्राफ्ट बँकेकडून जारी केला जातो, ज्यामध्ये पेमेंटची हमी असते, आणि तो अधिक सुरक्षित असतो.

डिमांड ड्राफ्ट कसा कॅन्सल करायचा

तर कॅन्सल करायचा असेल तर सर्वात आधी डिमांड ड्राफ्ट कॅन्सल करता येते का , हे माहिती असणे आवश्यक आहे तर डिमांड ड्राफ्ट डिमांड ड्राफ्ट हा कॅन्सल करता येतो. परंतु त्यासाठी काही विशिष्ट प्रक्रिया पूर्ण करावी लागते. येथे डिमांड ड्राफ्ट कॅन्सल करण्याची सामान्य प्रक्रिया दिली आहे:

1. डिमांड ड्राफ्ट अजून जमा केले नसेल:

  • जर डिमांड ड्राफ्ट अजून बँकेत जमा केला गेला नसेल किंवा प्राप्तकर्ता ते वापरले नसेल, तर त्याचे रद्दीकरण सोपे असते.
  • तुम्हाला त्या डिमांड ड्राफ्टची मूळ प्रति बँकेत जमा करावी लागेल.
  • बँक तुमच्याकडून काही फॉर्म भरून घेते (ड्राफ्ट कॅन्सल फॉर्म) आणि त्यासोबत तुमची ओळखपत्र सादर करावी लागते.
  • एकदा बँकेने तुमच्या रद्दीकरणाची प्रक्रिया पूर्ण केल्यावर, तुमच्या खात्यात पैसे परत दिले जातात.

2. प्राप्तकर्त्याला डिमांड ड्राफ्ट मिळाला असेल परंतु त्याने अजून ते जमा केले नसेल:

  • जर प्राप्तकर्त्याला डिमांड ड्राफ्ट मिळाला असेल, पण त्याने ते जमा केले नसेल, तर तुम्ही बँकेशी संपर्क साधून त्या ड्राफ्टला कॅन्सल करू शकता.
  • अशा वेळी, ड्राफ्टच्या मूळ प्रतीची किंवा एक Indemnity Bond सादर करावी लागते, कारण ड्राफ्टची मूळ प्रति परत मिळणे अवघड असू शकते.

3. डिमांड ड्राफ्ट आधीच जमा केलेले असेल:

  • एकदा डिमांड ड्राफ्ट जमा केला गेला, आणि त्यावर पैसे देण्यात आले, तर तुम्हाला ते कॅन्सल करता येत नाही.

डिमांड ड्राफ्ट कॅन्सल करण्यासाठी शुल्क:

  • बँका साधारणपणे डिमांड ड्राफ्ट कॅन्सल करण्यासाठी काही नाममात्र शुल्क आकारतात.

डिमांड ड्राफ्ट रद्द करण्याची प्रक्रिया बँकेनुसार थोडीफार वेगळी असू शकते, त्यामुळे तुम्ही तुमच्या बँकेकडे अधिक तपशीलांसाठी चौकशी करू शकता.

डिमांड ड्राफ्ट एक्सपायर झाला तर काय करावे

डिमांड ड्राफ्ट (Demand Draft) हा सामान्यतः 3 महिन्यांसाठी वैध असतो. जर डिमांड ड्राफ्टची वैधता संपली असेल, तर तो थेट वापरता येत नाही. तथापि, तुम्ही त्याचे नूतनीकरण (Revalidation) करून पुन्हा वापरू शकता. येथे एक्सपायर्ड डिमांड ड्राफ्टसाठीची प्रक्रिया दिली आहे:

जर डिमांड ड्राफ्टची मुदत 3 महिन्यांनी संपली असेल, तर तुम्ही तो बँकेत नूतनीकरणासाठी सादर करू शकता.तुम्हाला डिमांड ड्राफ्टच्या मूळ प्रतीसह संबंधित बँकेत जाऊन त्याचे Revalidation (नूतनीकरण) करण्याची विनंती करावी लागेल.बँक नवीन तारीख टाकून ते पुन्हा वैध करून देईल.

Demand Draft Information in Marathi FAQs

1. डिमांड ड्राफ्ट कशासाठी वापरला जातो?

डिमांड ड्राफ्ट सुरक्षितपणे मोठ्या रक्कमेचे पेमेंट करण्यासाठी वापरला जातो, विशेषतः जिथे चेक्सवर विसंबून राहणे अविश्वसनीय असते. उदाहरणार्थ, शैक्षणिक फी, व्यवसाय व्यवहार, किंवा संपत्ती खरेदी.

2. डिमांड ड्राफ्ट कसा तयार करावा?

ग्राहकाला आपल्या बँकेत जाऊन ड्राफ्ट तयार करण्यासाठी अर्ज करावा लागतो, आवश्यक असलेली रक्कम जमा करावी लागते, आणि बँक ते तयार करून देते. अनेक बँका आता ऑनलाइन डिमांड ड्राफ्ट तयार करण्याची सुविधा देतात.

3.डिमांड ड्राफ्ट कॅन्सल करता येतो का?

होय, डिमांड ड्राफ्ट कॅन्सल केला जाऊ शकतो जर तो अजून क्लियर नसेल. यासाठी अर्ज करावा लागतो आणि बँक त्याच्या नुसार कॅन्सल करत रक्कम परत करते.

4.डिमांड ड्राफ्ट हरवल्यास काय करावे?

हरवलेल्या डिमांड ड्राफ्टबाबत त्वरित बँकेला कळवावे. बँक चौकशी करून नवीन डिमांड ड्राफ्ट जारी करू शकते किंवा पेमेंट थांबवू शकते.

5.डिमांड ड्राफ्ट आणि चेकमध्ये काय फरक आहे?

चेक जारी करणाऱ्याच्या खात्यावर आधारित असतो, परंतु डिमांड ड्राफ्ट बँकेची हमी असलेला व्यवहार आहे, म्हणजेच ते बाउन्स होण्याची शक्यता नाही.

6.डिमांड ड्राफ्ट ट्रॅक कसा करावा?

डिमांड ड्राफ्ट ट्रॅक करण्यासाठी ग्राहक बँकेच्या ग्राहक सेवा केंद्राशी संपर्क साधू शकतो, किंवा काही बँका ऑनलाइन ट्रॅकिंगची सुविधा देखील देतात.

तर अशाप्रकारे आपण डिमांड ड्राफ्ट म्हणजे काय (Demand Draft Information in Marathi )याबद्दल संपूर्ण माहिती या लेखामध्ये जाणून घेतली आहे तसेच या डिमांड ड्राफ्ट चे फायदे तोटे विमान ड्रॉप ऑनलाईन आणि ऑफलाइन पद्धतीने कसा काढला जातो तसेच त्याचे प्रकार काय करावे किमान क्राफ्ट कॅन्सल करता येतो का याविषयी संपूर्ण माहिती जाणून घेतलेली आहे ती माहिती तुम्ही नक्कीच वाचावी आणि ज्यांना कोणाला याबद्दल माहिती नसेल त्यांना की माहिती त्यांच्यापर्यंत पोहोचवावी जेणेकरून त्यांनाही डिंमाड ड्राफ्ट काय असते याबद्दल समजेल व त्याच्या समस्या दूर होतील. तसेच हही माहिती तुमच्या -मैत्रिणींना नक्कीच पाठवा.

आणि अश्याच माहिती साठी आमच्या लेखमराठी या वेबसाइट ला भेट द्या.

Sharing Is Caring: